Kuchnia polska

Charakterystyka i historia kuchni polskiej

Kuchnia polska powstała z połączenia kilku różnych kuchni – niemieckiej, rusińskiej, francuskiej, żydowskiej i włoskiej. Od wieków w kuchni polskiej występowały głównie składniki pochodzenia regionalnego, a jako że Polska jest krajem typowo rolniczym, z dużym zalesieniem, w kuchni popularna była dziczyzna, grzyby i owoce leśne, a także warzywa i zboża. Te ostatnie znalazły zastosowanie w wielu popularnych potrawach mącznych, które były kiedyś podstawą diety mieszkańców Polski. W dawnych czasach jedzono w Polsce często wyłącznie to, co można było upolować oraz wyhodować w najbliższej okolicy. Wiele produktów roślinnych zostało spopularyzowanych dopiero za czasów królowej Bony.

Dieta Polaków opierała się dawniej na zbożach takich jak jęczmień i proso oraz kaszach, a potrawy z dań mącznych uzupełniano mięsem z dzika, sarny, zająca, jelenia (suszonym, przechowywanym w soli lub wędzonym), miodem, grzybami i rybami słodkowodnymi – linem, sandaczem, karpiem, okoniem i szczupakiem. Słowianie w swoich kuchniach korzystali też z mięs zwierząt hodowlanych – owiec i bydła, które dostarczały również mleko do wyrobu serów. Popularne w kuchni polskiej były i nadal są różnego rodzaju zioła, m.in. te typowo stosowane do dziczyzny, np. jałowiec, ale też gałka muszkatołowa i pieprz. W menu na stałe zagościły warzywa takie jak kapusta, groch, fasola, rzepa, marchew, buraki czy ogórki.

Kuchnia polska cechuje się szerokim zastosowaniem różnego rodzaju kiszonek oraz zup. Kiszone ogórki czy kapusta są nieodłącznym elementem wielu dań. Zupy mogą być zarówno czyste, jak i zagęszczane – z dodatkiem makaronu, ryżu lub ziemniaków.

Najpopularniejsze dania kuchni polskiej

• Bigos – danie to powstaje z kiszonej kapusty z ewentualnym dodatkiem kapusty słodkiej, a także z mięsa, boczku, cebuli oraz grzybów. Dawniej bigos przygotowywano z dziczyzny, z dużą ilością wonnych ziół. Dziś najczęściej przyrządza się go z mięsa wieprzowego lub wołowego, z dodatkiem pomidorów lub koncentratu pomidorowego.
• Pierogi – są daniem mącznym, z nadzieniem przygotowywanym zwykle z twarogu, kiszonej kapusty i grzybów lub owoców. W formie wytrawnej podawane są najczęściej z okrasą.
• Żurek – tradycyjny polski żur powstaje na bazie zakwasu żytniego i podawany jest z białą kiełbasą oraz przyprawami takimi jak majeranek czy czosnek, zazwyczaj z dodatkiem jajka gotowanego na twardo.
• Rosół – prawdziwy polski rosół jest bulionem mięsno-warzywnym przygotowanym z mięsa drobiowego i wołowego. Do gotowania rosołu wykorzystuje się tuszę kury, wołowe mięso rosołowe, a także dużą ilość warzyw – marchew, pietruszkę, seler, por, kapustę i cebulę. Rosół może być posypany przed podaniem natką pietruszki lub doprawiony wcześniej pachnącym lubczykiem. Tradycyjnie podaje się go z makaronem – domowej roboty, z jajek, mąki i soli lub z kluskami lanymi.
• Oscypek – to wędzony, twardy, ser owczy, będący jednocześnie jednym z polskich produktów regionalnych. Ser ten można przygotowywać tylko na terenach kilku powiatów Podhala i Śląska. Charakterystyczny wrzecionowaty kształt oscypka wynika z przygotowania sera w specjalnej formie z charakterystycznymi żłobieniami.
• Grochówka – to zupa z grochu z dodatkiem mięsa, najczęściej wędzonych żeberek wieprzowych i warzyw takich jak marchew, pietruszka oraz seler. Grochówka jest gęstą i bardzo zawiesistą zupą, która zagęszcza się samoistnie przez całkowite rozgotowanie grochu.
• Sernik – ciasto to powstaje z białego sera połączonego z jajkami oraz masłem. Sernik przygotowuje się na kruchym lub półkruchym cienkim cieście, lub bez spodu. Często dodawane są do niego rodzynki oraz inne bakalie. Ciasto jest ciężkie, wilgotne i choć na stałe wpisało się w kanon kuchni polskiej, pochodzi ono z Grecji.

Typowe przystawki, desery i napoje kuchni polskiej

W kuchni polskiej nie brak różnorodnych przystawek. Mogą być one mięsne, warzywne czy z ryb słodkowodnych. Przystawki mogą być podawane na gorąco – np. grzanki z pikantnym sosem lub faszerowane warzywa, ale dominują głównie te zimne – śledzie, kiszonki, galaretki mięsne, sałatki, jajka na twardo z sosami, wędliny oraz mięsa pieczone.

Wśród deserów należy wyróżnić szczególnie typowo polskie ciasta, takie jak wspomniany sernik, ale też mazurek, babki świąteczne, pączki i faworki, sękacz, jabłecznik i desery z miodem oraz owocami takimi jak jabłka, gruszki, maliny czy truskawki.

Wśród napojów królują herbata z cytryną i cukrem, kompoty, spirytusowe nalewki, kwas chlebowy, miody pitne i… czysta wódka.

Kulturowe nawyki żywieniowe kuchni polskiej

Polacy jedzą zwykle od 3 do 5 posiłków w ciągu dnia – śniadanie, obiad i kolację lub śniadanie, drugie śniadanie, obiad, podwieczorek i kolację. Wbrew zaleceniom żywieniowym, najważniejszym i najobfitszym posiłkiem w ciągu dnia jest obiad. Badania pokazują, że większość Polaków za najlepszą uznaje kuchnię typowo polską i obiad w postaci ziemniaków z koperkiem, kotleta schabowego i surówki.

Ciekawostki na temat kuchni polskiej

1. Znaczna ilość przepisów kuchni polskiej powstała w klasztorach, gdzie zakonnicy cieszyli się lepszym statusem materialnym, niż większość społeczeństwa i tym samym większą dostępnością różnorodnych składników.
2. Kuchnię polską można podzielić na wiele kuchni regionalnych: śląską, wielkopolską, lubelską, pomorską, galicyjską, podhalańską, kaszubską, kresową, mazurską i warmińską, małopolską, podlaską oraz mazowiecką i kurpiowską.
3. Kuchnia polska jest uznawana za jedną z najbardziej kalorycznych kuchni świata.
4. W kuchni polskiej wiele jest potraw, które można mylnie uznać za pochodzące z innych krajów. Są nimi między innymi pierogi ruskie, fasolka po bretońsku czy ryba po grecku.
5. W dawnych czasach polskie zamiłowanie do jedzenia znane było w całej Europie. Popularna wtedy anegdota głosiła, że Polacy są dzielni w walce tak samo, jak za stołem.

Kuchnia polska – mini słowniczek

• Bulion – wywar mięsny, warzywny lub warzywno-mięsny stanowiący podstawę wielu zup oraz dań jednogarnkowych.
• Pularda i kapłon – młoda tuczona kura i kastrowany kogut.
• Kotlety – ogólne określenie potraw mięsnych przygotowanych z kawałka mięsa lub z mięsa mielonego. W kuchni polskiej możemy wyróżnić kilka rodzajów kotletów.
• Zupa – ogólne określenie zup czystych, kremów oraz zup treściwych takich jak np. ogórkowa, fasolowa, kwaśnica czy rybna.
• Krupnik – nazwa ta jest jednocześnie nazwą zupy z kaszy, jak i napoju alkoholowego.